เที่ยวเชิงอนุรักษ์กับ 5 ปางช้างในประเทศไทย

ช้างมีความเกี่ยวข้องผูกพันกับวิถีชีวิตของคนไทยมาตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ทั้งบทบาทในการสงคราม การทำการเกษตร การลากขนสิ่งของ ไปจนถึงเป็นพาหนะ และเข้ามามีบทบาทในอุตสาหกรรมท่องเที่ยว แต่กลับพบว่า มีการทำร้ายและทรมานช้าง เช่น การบังคับให้นั่งบนหลังช้าง โชว์การแสดง หรือใช้แรงงานหนักจนช้างล้มป่วยหรือพิการ ด้วยสาเหตุที่กล่าวมา ทำให้นักอนุรักษ์ รวมถึงองค์กรต่าง ๆ หลายแห่งในประเทศไทยเปิด “ศูนย์อนุรักษ์ช้าง” โดยไม่สนับสนุนการขี่ช้างหรือการแสดงโชว์ แต่ให้ผู้ชมได้สัมผัส เรียนรู้ และเห็นความสำคัญของการอนุรักษ์ช้าง

แล้วจะรู้ได้อย่างไรกันว่า “ศูนย์อนุรักษ์ช้างไหนบ้าง ที่เป็นมิตรมากที่สุด อย่างแรก คือ

ภายในศูนย์จะไม่ให้นักท่องเที่ยวขี่ช้าง และไม่สนับสนุนการแสดงโชว์ มีการจำกัดจำนวนนักท่องเที่ยวในแต่ละวัน ภายในศูนย์มีเจ้าหน้าที่ให้ความรู้เกี่ยวกับประวัติของช้างและการอนุรักษ์ช้าง และสำคัญเลยก็คือ ไม่มีการล่ามโซ่หรือทำร้ายช้าง และเราจะได้เห็นช้างใช้ชีวิตอยู่ตามธรรมชาติ ดังนั้น เรามาทำความรู้จัก “ศูนย์อนุรักษ์ช้าง”  กันดีกว่า

เริ่มด้วยที่แรก คือ Elephant Nature Park จังหวัดเชียงใหม่ หรือมูลนิธิอนุรักษ์ช้างและสิ่งแวดล้อม ตั้งอยู่ที่อำเภอแม่แตง ห่างจากตัวเมืองเชียงใหม่ประมาณ 57 กิโลเมตร ปางช้าง Elephant Nature Park เป็นหนึ่งในศูนย์ดูแลช้างแห่งแรก ๆ ของประเทศไทยเลยก็ว่าได้ ที่มุ่งมั่นในการอนุรักษ์ช้างไทย ก่อตั้งเมื่อปี 2538โดยคุณเล็ก แสงเดือน ไชยเลิศ นักอนุรักษ์ชื่อดัง ที่นี่เปรียบเสมือนบ้านพักฟื้นของช้างที่บาดเจ็บ และพิการ และไม่เพียงแต่ดูแลช้างเท่านั้น แต่ยังเป็นบ้านของสัตว์อื่น ๆ ที่ได้รับความช่วยเหลือจนแข็งแรงและหายดี เช่น ควาย หมา แมว และนก ที่ศูนย์แห่งนี้ ช้างและสัตว์อื่น ๆ สามารถเดินเล่นได้อย่างอิสระโดยไม่มีการล่ามโซ่ ด้านนักท่องเที่ยวก็จะได้เรียนรู้เกี่ยวกับการดูแล ช่วยเหลือและการอนุรักษ์ช้างไทย อีกทั้งยังสามารถเป็นอาสาสมัครพาช้างเดินเล่น และให้อาหารได้ โดยนักท่องเที่ยวต้องยึดนโยบายของปางช้างอย่างเคร่งครัด นั่นคือ การไม่สัมผัสช้างโดยตรง 

(Elephant Nature Park เปิดทุกวันตั้งแต่เวลา 07.00 – 17.00 น.)

ที่ต่อมา คือ Elephant Retirement Park จังหวัดเชียงใหม่ ตั้งอยู่ที่อำเภอแม่แตง อยู่ห่างจากเมืองเชียงใหม่ประมาณ 1 ชั่วโมง ที่นี่ก่อตั้งโดยคุณน้อย อดุลวิทย์ คำยะ ที่ต้องการให้ช้างที่เคยถูกใช้ในอุตสาหกรรมท่องเที่ยวได้มีชีวิตใหม่ในป่าธรรมชาติ ปางช้างแห่งนี้จึงเปรียบเสมือนบ้านพักหลังเกษียณจากการทำงานหนักของช้าง โดยเปิดเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ที่เน้นการเรียนรู้วิถีชีวิตและการอนุรักษ์ช้าง โดยให้นักท่องเที่ยวได้เข้ามาเยี่ยมชม และมีส่วนร่วมในการดูแลทั้งการให้อาหาร อาบน้ำ เล่นโคลนกับช้าง ทำยาสมุนไพรให้กับช้าง อีกทั้งยังได้เรียนรู้วิถีชีวิตของช้างจากเจ้าหน้าที่ผู้เชี่ยวชาญ โดยทั้งหมดนี้จะไม่มีการขี่ช้าง และไม่มีการแสดง  

(Elephant Retirement Park เปิดทุกวันตั้งแต่เวลา 08.30 – 15.00 น.)

สถานที่ต่อมา คือ Elephants World จังหวัดกาญจนบุรี ตั้งอยู่ริมแม่น้ำแควใหญ่ Elephants World ก่อตั้งโดยสัตวแพทย์ ดร.สมาร์ท ในปี 2551 โดยมีปรัชญาชัดเจนว่า “เราทำงานเพื่อช้าง ไม่ใช่ให้ช้างทำงานเพื่อเรา” โดย Elephants World หรือที่รู้จักกันในชื่อ บ้าน ช.ช้างชรา ซึ่งเป็นศูนย์อนุรักษ์ช้างที่ให้ช้างใช้ชีวิตอย่างอิสระ ไม่ล่ามโซ่ และยังเปิดพื้นที่ให้นักท่องเที่ยวทำกิจกรรมหลากหลายทั้งแบบครึ่งวัน และเต็มวัน ทั้งการทำอาหารให้ช้าง ปลูกอาหารช้าง อาบน้ำกับช้างโดยไม่ขี่ และร่วมโปรแกรมฝึกหัดควาญช้าง (Mahout Program) อาบน้ำช้าง และยังมีที่พักเป็นบ้านไม้ไผ่รองรับให้กับนักท่องเที่ยวที่ต้องการพักค้างคืนอีกด้วย 

(Elephants World เปิดทุกวันตั้งแต่ 08:00 - 18:00 น.)

ต่อมาคือ Lanna Kingdom Elephant Sanctuary จังหวัดเชียงใหม่ ตั้งอยู่ที่อำเภอแม่วาง เป็นศูนย์ช้างลานนา ที่ตั้งอยู่ท่ามกลางภูเขาและทุ่งนา ห่างจากตัวเมืองประมาณ 1 ชั่วโมง ที่ศูนย์แห่งนี้เน้นการดูแลช้างที่ได้รับการช่วยเหลือจากการถูกทำร้าย อุบัติเหตุ เป็นต้น ช้างที่นี่จะได้ใช้ชีวิตอย่างอิสระ และปลอดภัย ไม่ถูกล่ามโซ่ และขี่หลังช้าง นักท่องเที่ยวที่เข้าชมจะได้มีโอกาสใกล้ชิดกับช้าง ทั้งการให้อาหารมังสวิรัติ พาช้างเล่นน้ำอาบโคลน และยังเรียนรู้วิธีการอนุรักษ์ช้างไปพร้อม ๆ กันด้วย นอกจากนี้ทางศูนย์ยังมีบริการรถรับส่งไป-กลับจากศูนย์ไปยังเมืองเชียงใหม่อีกด้วย (Lanna Kingdom Elephant Sanctuary เปิดทุกวันตั้งแต่ 09:00 - 16:00 น.)

และศูนย์อนุรักษ์ช้างลำดับสุดท้าย คือ Phuket Elephant Sanctuary จังหวัดภูเก็ต ก่อตั้งโดยคุณเล็ก แสงเดือน ไชยเลิศ และอดีตเจ้าของแคมป์ คุณมนตรี ทดแทน ซึ่งเป็นศูนย์อนุรักษ์ช้างแห่งแรกของภูเก็ต ที่ตั้งอยู่ติดกับอุทยานแห่งชาติเขาพระแทว โดยศูนย์แห่งนี้เปิดขึ้นมาเพื่อช่วยเหลือดูแลช้างที่ปลดเกษียณจากการทำงานหนักจากธุรกิจท่องเที่ยว ทั้งการนั่งเที่ยวบนหลังช้าง การโชว์กายกรรม เป็นต้น ที่นี่จึงเปรียบเสมือนบ้านพักฟื้นและบำบัดดูแลช้างที่ป่วยและบาดเจ็บ เพื่อให้กลับมาใช้ชีวิตได้ตามธรรมชาติเช่นเดิม ศูนย์แห่งนี้ได้เปิดเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ โดยจะเปิดเป็น 2 รอบคือ ช่วงเช้าและช่วงบ่าย ที่จะพานักท่องเที่ยวไปเรียนรู้เรื่อง วิถีชีวิตของช้างที่อยู่อุตสาหกรรมต่าง ๆ การอนุรักษ์ช้าง และเดินชมศูนย์ไปพร้อม ๆ กับความรู้จักช้าง นอกจากนี้ ยังสามารถสมัครเข้าร่วมโปรแกรมอาสาสมัคร 1-7 วัน กับทางศูนย์ได้อีกด้วย

(Phuket Elephant Sanctuary เปิดทุกวันตั้งแต่ 8.30-17.30 น) 

ร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการอนุรักษ์ช้างไทย และสัมผัสประสบการณ์สุดพิเศษไปกับ TAGTHAi Chiang Mai Elephant Lover Pass!